„Handel międzynarodowy z definicji sugeruje udział w tranzakcji kilku zainteresowanych stron w różnych częściach globu. Oszustwa zawsze stanowiły jeden z czynników ryzyka. Należy zachować ostrożność przy wyborze lokalnych spedytorów oraz agentów”, - ostrzega międzynarodowa firma ubezpieczeniowa TTClub.
To ostrzeżenie od jednego z największych operatorów usług ubezpieczeniowych zostało wydane w odpowiedzi na coraz częstsze fakty oszustw w segmencie przewozów multimodalnych: „W ostatnich czasach obserwowana jest zwiększona liczba oszustw, w szczególności z udziałem chińskich spedytorów”.
Jak działają oszuści
Spedytorzy międzynarodowi w wielu przypadkach korzystają z usług innych lokalnych spedytorów i agentów. Najczęściej taka współpraca ma charakter długoterminowy i partnerski. Problemy mogą się pojawić, kiedy umowa współpracy zawierana jest z nowym podwykonawcą, albo, na przykład, u dotychczasowego podwykonawcy nastąpiła zmiana właściciela lub zarządu. Właśnie w takich momentach istnieje zwiększone ryzyko stania się ofiarą oszustwa.
Jeden z najczęstszych schematów oszustw w przewozach multimodalnych wygląda następująco:
spedytor–oszust przejmuje oryginał konosamentu, odmawia jego oddania/przekazania, utrzymuje ładunek i żąda okupu od spedytorа
W praktyce przewozów multimodalnych spedytor, odpowiadający za nadanie ładunku, w treści konosamentu zazwyczaj występuje jako nadawca ładunku w celu lepszej kontroli nad dokumentami. Newralgiczny moment jest wtedy, gdy ładunek dociera do portu docelowego, i nikt nie otrzymał oryginału konosamentu. Spedytor odbierający ładunek kontaktuje się ze spedytorem-nadawcą i prosi o przekazanie konosamentu, na co w odpowiedzi otrzymuje żądanie kolejnej opłaty za przekazanie konosamentu. Uzasadnienie dodatkowych opłat może być różne: pilna płatność na rzecz osoby trzeciej, mandat lub nieoczekiwane opłaty. Kwota zależy od liczby kontenerów. Zazwyczaj żądania opiewają na kilkadziesiąt tysięcy dolarów.
Przed spedytorem-odbiorcą ładunku powstaje dylemat: płacić czy nie. Okup nie gwarantuje, że nieuczciwy spedytor odda/przekaże konosament, ponieważ nie ma pewności, że to właśnie on w rzeczywistości jest prawnie upoważnionym podmiotem. Wybór opcji niepłacenia okupu potencjalnie prowadzi do sporów z klientami niosących ze sobą ryzyka finansowe i handlowe.
Jeśli między stronami istnieje bariera językowa, różne jurysdykcje, strefy czasowe oraz odległość, rozwiązanie zaistniałej sytuacji może być kosztowne oraz czaso- i pracochłonne: należałoby zatrudnić lokalną kancelarię prawną w celu zawarcia ugody z oszustami, odzyskania oryginału konosamentu i otrzymania ładunku w miejscu docelowym.
TTClub zaleca
Jeśli decyzja w sprawie zmiany dotychczasowego lub skorzystania z usług alternatywnego agenta podejmowana jest w wyniku jakichkolwiek nieprzewidzianych okoliczności, sprawdzenie podwykonawcy musi być bardzo dokładne. „Należy zachować szczególną ostrożność w przypadkach, kiedy poszukiwanie lokalnych agentów odbywa się w sieci Internet. Na przykład, niskie stawki (ceny świadczonych usług) najczęściej są niewłaściwym kryterium podczas dokonywania wyboru. Jeśli mają Państwo przeczucie, że oferowane warunki wyglądają zbyt dobrze, aby być prawdą, to być może Państwa wątpliwości nie są bezpodstawne…
W czasach, kiedy da się sfałszować każdy dokument, sprawdzenie podwykonawcy jedynie na podstawie dokumentów elektronicznych nie powinno już być traktowane jako niezawodne narzędzie do sprawdzenia potencjalnego partnera”.
W odniesieniu do podmiotów chińskich, eksperci TTClub mają poniższe zalecenia:
· W miarę możliwości należy zasięgnąć opinii innych spedytorów, którzy znają ten rynek i mogą polecić solidnego partnera.
· Warto zasięgnąć opinii lokalnego oddziału TTClub.
· Należy skontaktować się z Chińskim Zrzeszeniem Spedytorów Międzynarodowych (CIFA) www.cifa.org.cn. CIFA posiada szereg wyspecjalizowanych działów, takich jak „Dział ds. członkostwa” (e-mail: wangxy@cifa.org.cn) oraz „Ocena ryzyka kredytowego” (e-mail: linzhong@cifa.org.cn).
· Należy zapoznać się z informacją, zamieszczoną na oficjalnych stronach, takich jak Krajowy System Informacji Kredytowej (http://www.gsxt.gov.cn/index.html). Ta strona zawiera informacje na temat wszystkich zarejestrowanych podmiotów, informacje w sprawie cofnięcia licencji oraz w sprawie kar nałożonych przez organy państwowe, postępowaniach sądowych oraz decyzjach sądów.
· Warto skorzystać z oficjalnej strony Chińskiej Żeglugi, http://www.chineseshipping.com.cn/bl/blzcd01.asp. Ta strona zawiera informacje na temat wszystkich spedytorów, którzy są poprawnie zarejestrowani jako Publiczni Przewoźnicy Morscy Niedysponujący Własnym Taborem (Non-Vessel Operating Common Carrier (NVOCC)).
· Jeśli nadal mają Państwo wątpliwości, należy zaangażować lokalnego prawnika w celu sprawdzenia potencjalnego spedytorа. Będzie to wiązało się z pewnymi dodatkowymi kosztami na początku, ale istotnie obniży ryzyko stania się ofiarą oszustów.